Trojszyk ulec (Tribolium confusum Duv.) to przedstawiciel rodzaju trojszyk (Tribolium spp.) należącego do rodziny czarnuchowatych (Tenebrionidae). Przez tysiąclecia wiele tych saprofitycznych owadów ewoluowało i przystosowało się do życia w pomieszczeniach, w bliskim sąsiedztwie człowieka, stając się uciążliwymi szkodnikami. Obecnie około 100 gatunków z tej rodziny to szkodniki produktów magazynowanych. Trojszyk ulec przybył do nas z gorących stref klimatycznych. Spotykany jest wszędzie tam, gdzie przechowuje się żywność. Szczególnie “upodobał” sobie zepsute przetwory mączne. Trojszyk ulec to niewielki, rdzawobrązowy chrząszcz, długości od 2,5 do 5 mm. Jego ciało pokrywa chitynowy pancerz. Głowa jest wcięta w tułów, z oczami w kształcie rogala i jedenastoczłonowymi czułkami maczugowatego kształtu, które rozszerzają się stopniowo ale nie tworzą wyraźnej buławki. Na głowie i przedpleczu widoczne są delikatne punktowania, a na pokrywach bruzdkowania. Pod pokrywami znajdują się dobrze wykształcone skrzydła lotne. Chrząszcze jednak nie latają. Trojszyk jest bardzo aktywny i szybko porusza się ale nie potrafi chodzić po pionowych i śliskich powierzchniach takich jak szkło czy plastik. Zwykle przebywa na powierzchni zasiedlonego produktu jednak unika bezpośredniego światła. Dymorfizm płciowy chrząszczy jest słabo widoczny - samice są tylko nieznacznie większe od samców. Chrząszcze są odporne na brak pokarmu i mogą głodować przez 10 dni w temperaturze 30°C, a 37 dni w temperaturze 14°C. Samce trojszyków wydzielają feromon agregacyjny 4,8-dimetylodekanal (DMD) z gruczołów znajdujących się na udach, który zwabia inne osobniki zarówno samce jak i samice, co prowadzi do miejscowego gromadzenia się szkodników i zwiększa prawdopodobieństwo kopulacji oraz wydania pokolenia potomnego. Powoduje to także miejscowy wzrost wilgotności względnej powietrza i temperatury, co sprzyja rozwojowi szkodnika nawet w niekorzystnych temperaturowo okresach roku i zwiększa straty zmagazynowanych produktów. Feromon agregacyjny, a także inne substancje wydzielane w różnych częściach ciała samców oddziaływują na samice podobnie jak feromon płciowy przywabiając je.
Trojszyk ulec to jeden z najczęściej występujących szkodników w magazynach produktów spożywczych, sklepach i domowych spiżarniach. Straty powodują larwy i chrząszcze trojszyka. W wyniku ich żerowania dochodzi do ubytku masy magazynowanych produktów i zanieczyszczenia ich wydalinami, wydzielinami i martwymi osobnikami.
Chrząszcze i larwy żerują między innymi na ziarnie zbóż (pszenica, owies, jęczmień, żyto, ryż, kukurydza) i produktach ich przemiału (mąka, kasze, otręby, płatki). Żerują także w pieczywie, ciastkach, nasionach sorga, prosa, słonecznika i bawełny, fasoli, grochu, orzechach, kakao, suszonych owocach, przyprawach, ziołach, tytoniu, lekach, czekoladzie, suszonym mleku, karmie i paszy dla zwierząt oraz na wielu innych produktach spożywczych, a także na zielnikach i eksponatach muzealnych. W poszukiwaniu pokarmu chrząszcze i larwy trojszyka mogą przegryzać opakowania papierowe, bawełniane i foliowe.
Trojszyk ulec jak i jego pozostałości w produktach mogą zagrażać zdrowiu ludzi i zwierząt. Przynajmniej trzy różne białka obecne w ciele chrząszczy i poczwarek wykazują działanie alergogenne. Szczególnie narażeni są ludzie mający stały kontakt z mąką - pracownicy młynów i piekarni. Benzochinony wydzielane przez chrząszcze trojszyka ulca mogą oddziaływać drażniąco na skórę człowieka. Przypuszcza się też, że mają działanie kancerogennie i mutagennie, szczególnie przy długotrwałej ekspozycji.
Przed wstąpieniem w struktury Unii Europejskiej trojszyk ulec i inne trojszyki znajdowały się na krajowej liście szkodników kwarantannowych i były “zwalczane z urzędu”. Obecnie żaden ze szkodników magazynowych nie znajduje się na tej liście.
KONTAKT ZE SPECJALISTĄ:
tel. 608 587 205 – Tomasz Janiszewski
tel. 666 575 444 – Tomasz Sobolewski
tel. 666 531 888 – Andrzej Robert Karwowski
tel. 888 064 006 – Marcin Zacharenko
e- mail: carsekt@carsekt.pl